Δυσκοιλιότητα

Δυσκοιλιότητα υφίσταται όταν οι κενώσεις έχουν συχνότητα μικρότερη από 2 με 3 φορές την εβδομάδα και δεν χρησιμοποιούνται υπακτικά φάρμακα.

Η συχνότητα των κενώσεων και η σύσταση των κοπράνων είναι διαφορετική για κάθε άνθρωπο. Η δυσκοιλιότητα μπορεί να είναι περιστασιακή ή χρόνια. Χαρακτηρίζεται κυρίως από κενώσεις επίπονες, ατελείς, με μικρά σκληρά κόπρανα και φούσκωμα. Κάθε άτομο την περιγράφει διαφορετικά γιατί εξαρτάται από τον τρόπο που την βιώνει.

Δεν είναι νόσος αλλά σύμπτωμα που ταλαιπωρεί το 12% των ανθρώπων παγκοσμίως και 1 στους 5 Έλληνες. Με μεγαλύτερη προτίμηση στις γυναίκες από ότι στους άντρες και ακόμη μεγαλύτερη προτίμηση στους ηλικιωμένους με ποσοστό να φτάνει στο 50%. Η δυσκοιλιότητα επηρεάζει αρνητικά την καθημερινότητα και την προσωπική ζωή των ατόμων που υποφέρουν από αυτή.

Αιτίες που προκαλούν δυσκοιλιότητα είναι:

  • Άγχος και στρες (ψυχοσωματική δυσκοιλιότητα)
  • Αλλαγή στην διατροφή
  • Ακινησία ή καθιστική ζωή
  • Παράβλεψη της επιθυμίας για επίσκεψη στην τουαλέτα όταν δημιουργείται η ανάγκη από κινητικότητα στο έντερο
  • Λήψη ορισμένων φαρμάκων (π.χ. αντικαταθλιπτικά)
  • Κατάχρηση φαρμάκων για την δυσκοιλιότητα
  • Ανεπαρκής λήψη υγρών – αφυδάτωση
  • Ανεπαρκής λήψη φυτικών ινών
  • Ταξίδια και αλλαγή στην καθημερινότητα
  • Περιπρωκτικό χειρουργείο
  • Χρόνια νοσήματα
  • Καρδιαγγειακά νοσήματα (π.χ. ισχαιμική καρδιακή νόσος)
  • Προβλήματα του παχέος εντέρου (συμφύσεις, στένωση, εκκολπωμάτωση κ.α.)
  • Καρκίνος
  • Υψηλό ασβέστιο στο αίμα
  • Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου κ άλλες παθήσεις του παχέος εντέρου
  • Μεταβολικές κ ενδοκρινικές διαταραχές (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης)
  • Μερικά νευρολογικά νοσήματα (π.χ. σκλήρυνση κατά πλάκας)
  • Ηλικία άνω των 55
  • Βρεφική ή παιδική ηλικία
  • Εγκυμοσύνη

Ιατρική αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας

Η αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας επιτυγχάνεται με την κατάργηση της αιτίας που την προκαλεί ακολουθώντας τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν φάρμακα και να γίνει κλύσμα (χαμηλός ή υψηλός υποκλυσμός). Οι κατηγορίες των φαρμάκων που βοηθούν στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι:

  • φάρμακα αύξησης του όγκου των κοπράνων
  • φάρμακα διέγερσης της κινητικότητας του εντέρου
  • φάρμακα που μαλακώνουν τα κόπρανα
  • φάρμακα αλατούχα και ωσμωτικώς δρώντα

Φάρμακα που προκαλούν δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν φάρμακα που ενώ είναι η κύρια επιλογή για διάφορα νοσήματα και δίνουν λύση ή ανακούφιση σε αυτά έχουν ως παρενέργεια την δυσκοιλιότητα. Οι κατηγορίες των φαρμάκων που την προκαλούν είναι:

  • Οπιοειδή παυσίπονα
  • Ανταγωνιστές διαύλων ασβεστίου
  • Διουρητικά
  • Αντιψυχωσικά
  • Συμπληρώματα σιδήρου από το στόμα
  • Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα
  • Συμπληρώματα ασβεστίου
  • Φάρμακα για Parkinson
  • Αντιχολινεργικά φάρμακα
  • Ανταγωνιστές αντλίας πρωτονίων
  • Αντιεπιληπτικά φάρμακα

Το παχύ έντερο και η συμμετοχή του στην δυσκοιλιότητα

Το έντερο είναι μέρος του πεπτικού συστήματος και χωρίζεται σε λεπτό και παχύ έντερο.

Στο λεπτό έντερο, με μήκος περίπου 6 με 7 μέτρα, γίνεται η τελική διάσπαση των σακχάρων, των πρωτεϊνών και των λιπών από ένζυμα του στομάχου, του παγκρέατος και της χολής καθώς και η απορρόφηση των προϊόντων της πέψης.

Στο παχύ έντερο, με μήκος 1,5 με 2 μέτρα, γίνεται η τελική απορρόφηση του νερού από τις τροφές που περνάνε σχηματίζοντας τον πολτό των κοπράνων. Είναι το τελευταίο τμήμα του πεπτικού συστήματος του ανθρώπου Οι τροφές προωθούνται με περισταλτικές κινήσεις μέχρι να εξέλθουν από τον πρωκτό. Χάνοντας το νερό που περιέχουν παίρνουν την τελική μορφή τους τα κόπρανα.

Εάν υπάρχει κολοστομία, τα κόπρανα δεν εξέρχονται από τον πρωκτό αλλά από ένα στόμιο (παρά φύση έδρα) που εκβάλλει δια του κοιλιακού τοιχώματος. Με αυτό εξασφαλίζεται η αποχετευτική λειτουργία του εντέρου.

Από την εμμένουσα δυσκοιλιότητα δημιουργείται αιμορροϊδοπάθεια. Οι αιμορροΐδες είναι αγγεία στην περιοχή του πρωκτού που διογκώνονται λόγω της έντονης και συνεχούς προσπάθειας για αφόδευση που προκαλεί η δυσκοιλιότητα

Συμβουλές για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας χωρίς φάρμακα

Αναλόγως την αιτία που έχει προκαλέσει την δυσκοιλιότητα υπάρχουν μερικές συμβουλές που μπορούν να βοηθήσουν την αντιμετώπισή της. Αυτές είναι:

  • Κατανάλωση άφθονων υγρών
  • Καθημερινή άσκηση
  • Συχνά μικρά διαλείμματα «ξεμουδιάσματα» στην περίπτωση της καθιστικής ζωής και εργασίας
  • Εμπλουτισμός της διατροφής με φυτικές ίνες (φρούτα, λαχανικά, όσπρια κ.α.)
  • Κατανάλωση προβιοτικών (παραδοσιακό γιαούρτι με πέτσα)
  • Κατανάλωση ελαιόλαδου
  • Αποφυγή ταχυγευμάτων (στεγνή τροφή με πολλά λιπαρά)
  • Στάση καθίσματος στην τουαλέτα με τα πόδια πιο κοντά στην κοιλιά (χρήση μικρό σκαλάκι)
  • Επίσκεψη στην τουαλέτα όταν δίνεται το σήμα ότι υπάρχει αυτή η ανάγκη

 

Εάν ακολουθώντας τις συμβουλές αντιμετώπισης της δυσκοιλιότητας δεν υπάρχει βελτίωση τότε είναι απαραίτητη η συμβολή ιατρού. Ο θεράπων ιατρός θα υποδείξει εξετάζοντας τον ασθενή (πόσες μέρες έχει να ενεργηθεί και γιατί) την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Μία επιλογή είναι ο υποκλυσμός, κοινώς το κλύσμα. Ο υποκλυσμός μπορεί να είναι υψηλός ή χαμηλός.

Δυσκοιλιότητα και υποκείμενες νόσοι

Υπάρχουν συμπτώματα που συνοδεύουν την δυσκοιλιότητα και μπορεί να σημαίνουν ότι υπάρχει σοβαρή υποκείμενη νόσος:

  • Παρουσία αίματος στο χαρτί της τουαλέτας κατά το σκούπισμα ή στα κόπρανα
  • Φούσκωμα, πόνος, αδυναμία αποβολής αερίων και κοπράνων
  • Απώλεια βάρους που δεν συνοδεύεται από δίαιτα
  • Αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου
  • Ψηλαφητή μάζα κοιλιάς
  • Αίσθημα αδικαιολόγητης κόπωσης
  • Σιδηροπενική αναιμία
  • Ανορεξία αδικαιολόγητη
  • Αλλαγή στην σύσταση των κοπράνων
  • Αιμορραγία ορθού

Σε αυτές τις περιπτώσεις που η δυσκοιλιότητα συνοδεύεται με κάποιο από αυτά τα συμπτώματα χρειάζεται εξέταση από ιατρό (γαστρεντερολόγο ή παθολόγο). Ο γιατρός θα εξετάσει τον πάσχοντα και θα αξιολογήσει την κατάστασή του με βάση το ιστορικό του , την κλινική του εικόνα και διαγνωστικές εξετάσεις που θα ζητήσει. Επίσης, ο θεράπων ιατρός πρέπει να ενημερώνεται εάν υπάρχουν εναλλαγές στις κενώσεις από δυσκοιλιότητα σε διάρροια χωρίς την παράλληλη χρήση υπακτικών φαρμάκων.